Hoofden onderhands gegund zonder duidelijke inkoopcriteria
De NOS en meerdere andere media maakten melding van de inkoop van hoofden door AMC en Erasmus MC, bij louche Amerikaanse body brokers. Academische ziekenhuizen zijn aanbestedende diensten. Dus spoorden wij vergeefs op zoek naar de body parts tender van het AMC. We vonden tenders voor hoofd-implementatiebeheerders, voor hoofd-ontsluitingswegen, en ook voor de inhuur van hoofden. Maar voor hoofden… Welke CPV-code is dat?
De volgende vraag waar we op kwamen. Wat kost nou eigenlijk een hoofd? Haal je daarmee de aanbestedingsdrempel? Kun je een hoofd onderhands gunnen? Met hoeveel hoofden heb je de order opgeknipt, of samengevoegd? Wij komen er niet uit en met de Gids Proportionaliteit erbij ook niet. En productcriteria vonden we ook niet op de website van Pianoo.
Het meeste wat we vonden, bleek allemaal al lang uitgezocht. Niet door Nieuwsuur, maar door de FBI. Business Insider meldt dat het AMC tussen de 30 en de 50 hoofden per jaar kocht bij Science Care over een periode van 10 jaar, 2008-2018. Science Care adverteerde agressief en ging daarvoor ook bij hospices binnen om de lichaamsdelen te regelen.
Reuters en Business Insider berichtten er al veel over in 2017 en in februari van 2018 opnieuw, naar aanleiding van een ander bedrijf. De Amerikaanse pers spreekt van “Body Brokers” (Red An: lijkenmakelaars), die verkochten en verkopen hoofden en lichaamsdelen over de hele wereld, zonder enige regels en tegen een flinke marge. In Nederland is wat er aan regelgeving is vastgelegd in de Wet op de Lijkbezorging, maar die ziet niet specifiek toe op de handel in lichaamsdelen.
In de V.S. zijn in de meeste staten geen bestuurlijke regels verbonden aan de verkoop van lichaamsdelen. Iedereen kan het verkopen of leasen en het doel waarvoor het wordt gebruikt, dat maakt ook niet uit. Er is een wetsvoorstel aanhangig (Bill 5318) voor het beleggen van toezicht bij de Health and Human Services; maar die is al aanhangig sinds 2014. Negentiende-eeuwse praktijken van grafdelverij, volgens leidinggevende van de orgaandonatie-afdeling, Angela MacArthur van de University of Minnesota.
Diverse bedrijven raakten daarmee in opspraak omdat de grenzen van fatsoen bij de werving van die hoofden zijn opgezocht. Dat fatsoen moet niet licht worden ingeschat alleen omdat er geen regel wordt overtreden. Zo bleek voor het eerst in Engeland in 2012, waar ermee geadverteerd werd, dat je zo geen kosten had aan je begrafenis. In 2016 wordt bericht, dat dat daar massaal gebeurt. Dat er een perverse prikkel is, op het tegen winst verkopen van andermans hoofden, daar is blijkbaar tot dan toe weinig over nagedacht.In 2017 komt Reuters met een flinke special. Niet alleen de woekerwinsten, ook het gebrek aan hygiëne en de beroerde opslag, en het verdwijnen van lichaamsdelen vanuit rouwcentra speelt mee.
Het nieuws is bij Reuters bekend geraakt, omdat bij de douane een prijs was opgegeven van 25$ per hoofd, terwijl de prijs van een hoofd op de markt (dáár, niet hier, tegen schaarste)volgens de douane aldaar 500$ bedroeg (huidige koers: €440). Een van de handelaars, uit Detroit, is inmiddels in de gevangenis terechtgekomen voor 9 jaar en heeft $13 miljoen verdiend aan de handel. Die zit niet vast voor de gruwelijke orgaanhandel, waarbij opzettelijk ook geen rekening werd gehouden met het overbrengen van ziektes zoals MRSA. Dat is daar op zich ook niet juridisch verboden, in verband met gebrek aan regelgeving. De handelaar zit alleen vast voor fraude bij de douane, net als zijn toeleverancier, die van het Bio Research Centre afkomstig was. De beroering daarover is echter groot in de Verenigde Staten.
Ziektes verspreiden
Blijkens een eerdere kamerbrief uit april is die besmetting ook niet onopgemerkt gebleven in Nederland. Dat verspreiden van ziektes wordt nog eens versterkt door het feit dat de leveranciers ook de ledematen onder leaseconstructie aanbieden. De met MRSA besmette lichaamsdelen zijn naar de leverancier teruggestuurd; zo blijkt uit antwoord op kamervragen van het CDA. Dat zou logisch zijn, als het dan nog ging om schoenen, die niet pasten. Nu raakt door dit leasen de kans op verdere besmetting alleen maar groter, al helemaal bij een niet aan enige regel gebonden leverancier. MedCure heeft de besmette lichaamsdelen verder door verkocht, ook aan Hongkong en Singapore. Wat er gebeurt met de MRSA-lichaamsdelen die het niet elders kwijt kan, daar is geen enkel toezicht op.
MedCure, Science Care en Bio Research Centre BRC zijn slechts enkele van de in opspraak geraakte bedrijven. Medcure zou woekerwinsten boeken met de hoofdenhandel. Ook daar is de FBI binnengevallen. Ook maakt het bedrijf gebruik van agressieve campagnes om mensen te verleiden tot het “doneren van hun lichaam voor de wetenschap”. Van de 10.000 verkochte lichaamsdelen, zou 20% via bulk cargo in Nederland terecht zijn gekomen, waar Medcure een hub heeft, voor verdere distributie naar nog 20 landen.
Waarde hoofdenhandel
Volgens de customs zou de handel op jaarbasis niettemin een waarde van $500.000 vertegenwoordigen. Diezelfde site zegt dat het om 300 tot 500 hoofden zou gaan. Volgens het AMC nu gaat het om 30-50 hoofden per jaar voor alleen het AMC, die het heeft betrokken bij Medcure.
Dat zegt ook wat over de prijs. Voor leveringen aan de decentrale overheid moet een aanbesteding meervoudig onderhands worden uitgezet vanaf +/- €30.000 en pas vanaf de +/- 70.000 wordt het nationaal openbaar aanbesteden verplicht.
Met 50 hoofden zou je, tegen een prijs van 500$ op een prijs van €11.000 zitten. Dan haal je het openbare aanbesteden nog niet. Reuters heeft zelf 2 hoofden gekocht voor een prijs van 900$ + shipping. Dat maakt het verhaal al heel anders. Met 1 jaar zit je nog niet per se aan de drempel, maar als je een keer per 4 jaar inkoopt wel. Dat bedrag klinkt alleen erg onwaarschijnlijk. Het hangt dus sterk af van de hoeveelheid hoofd, maar daarover zijn de berichten erg wisselend.
Bovendien is niet alleen sprake van de verkoop van hoofden. Ook lichaamsdelen worden verkocht aan ziekenhuizen. Dat blijkt te gaan, per kilo. Zo berichtte Business Insider eerder:
MedCure has sent to the Netherlands at least six refrigerated cargo containers filled with frozen human remains, manifest records show. The first container — 40 feet long, 8 feet wide, 9.5 feet tall — departed the Port of Tacoma in Washington state in July 2012. The body parts weighed about 5,000 pounds (2,268 kg) and were valued at $259,210.
Duurzaam inkopen
Even rekenen… Nee. Voor dat geld kun je het niet halen bij de slager. €114 de kilo …
Aanbestedingsnieuws vindt het maar wat raar dat we bij de biowinkel een foto erbij krijgen van de kip die het ei heeft gelegd, compleet met ren van zes hectare en een uitgebreide uitleg over de haverdoppen waar de kippen op zitten, terwijl mensenhoofden aan geen regel gebonden zijn. Voor de losse verkoop van eieren gelden hygiene-eisen en handelsnormen van Richtlijn 589/2008 voor een stempel met een tot de kip en legdag terug te traceren kipnummer. Maar een onderarm? Dat is een ander verhaal.
Hoe zit het met het Beter Leven keurmerk? Hadden ze pyamadagen in dat hospice? Hoe groot zijn de kamertjes daar? Hoe weten we nu niet zeker dat de slachtoffers van de mafia van Chicago worden ontleed, staat dat nog in de uitvraag?
Zie ook:
(Schokkend beeldmateriaal via algemene nieuwskrant Vice. https://www.vice.com/en_us/article/5gja3z/the-important-process-of-donating-your-body-to-medical-science-020 en
https://www.medicaldaily.com/greatest-gift-what-happens-when-you-donate-your-body-science-326358
En een van de eerste rapportages van Reuters uit 2017: https://www.reuters.com/investigates/special-report/usa-bodies-business/ Reuters wist de hand te leggen op een instructiefilm van het bedrijf dat lichamen in delen hakt en heeft er een deel van uitgezonden. )
Zie ook:
2 thoughts on “Hoofden onderhands gegund zonder duidelijke inkoopcriteria”