Grenstesten gegund aan DAZA zonder aanbesteding
Duitsers jagen Nederlandse grenswerkers op kosten met daar-wel verplichte tests en daarmee ook de rigide contactverboden. Desondanks werkt het Ministerie van Buitenlandse Zaken mee aan dit regime. BZK heeft zonder aanbesteding een overeenkomst voor tests bij grensverkeer gegund aan DAZA BV. Uit data van de Kamer van Koophandel blijkt dat DAZA BV uit Enschede komt, is opgericht in oktober 2020 en er slechts 1 persoon werkzaam is. Dat de opdracht aan DAZA is gegund, blijkt uit het antwoord van Minister Kasja Ollongren (D66) op kamervragen, die gisteren werden gepubliceerd. De opdracht voor de inkoop van tests zodat die voor de grenswerkers gratis zou zijn, zou op zich wel aanbestedingsplichtig zijn maar er is voor gekozen van de procedure af te wijken in verband met “dwingende spoed”.
Blijkens kamervragen heeft BZK daarbij gebruik gemaakt van de expertise van Operatie Fastlane. Operatie Fastlane heeft samen met BZK een verkennend gesprek gevoerd met twee marktpartijen. De overeenkomst is met Covid Test Nederland (DAZA B.V.) gesloten en niet openbaar gemaakt op grond van commerciële vertrouwelijkheid. De inkoop heeft plaatsgevonden op basis van de wettelijke uitzonderingsgrond voor dwingende spoed, art 2.32c aanbestedingswet 2012. Toepassing van dit artikel leidt ertoe dat er geen openbare aanbesteding wordt doorlopen maar dat partijen direct benaderd zijn. Een van de voorwaarden voor de inzet van dwingende spoed is het niet binnen reguliere termijnen kunnen aanbesteden. Hiervan was ook sprake; de maximale opdrachtwaarde zou een Europese aanbesteding vergen met een doorlooptermijn van 6 tot 9 maanden.
Uiteindelijk is het op 58 locaties mogelijk geworden een gratis test te laten afnemen in het kader van grenstesten. Het overgrote deel daarvan was gelegen in de grensregio met Duitsland. Ook op een aantal plekken daarbuiten zijn testvoorzieningen beschikbaar gekomen, omdat bleek dat een (overigens zeer beperkt) aantal grensgangers van verder weg kwam.
Op basis van cijfers van het CBS voor wat betreft het aantal grensgangers zijn er normaliter ongeveer negen duizend grenswerkers die in Nederland wonen en in Duitsland werken. Voor de andere groepen, ZZP’ers, mantelzorgers, grensscholieren, zijn geen cijfers bekend, maar is een zeer grove inschatting ten behoeve van het grenstesten gemaakt dat het om vergelijkbare aantallen gaat.
De meest recente cijfers van het CBS betreffen echter het jaar 2018 – er zijn geen data voor de aantallen tijdens de coronacrisis. Aangenomen mocht worden, dat een deel thuis werkte of studeerde. Er is op basis van deze inschattingen uitgegaan van een maximale behoefte van 400 duizend tests, gebaseerd op 50 duizend tests per week voor de duur van 8 weken. Uiteindelijk zijn er in de weken dat de testplicht gold na het van start gaan van de gratis testvoorziening (te weten van 6 mei tot 30 mei) ongeveer 13 duizend tests afgenomen.
Omdat er in de opdrachtverlening is uitgegaan van nacalculatie is het overgrote deel van de financiële middelen niet besteed en vloeien deze terug naar de algemene middelen.
Bron: Kamerstukken II 2020/21, 35823, nr. 3
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2021Z13671&did=2021D29135
De tests zijn in strijd met de menselijke waardigheid, volgens meerdere uitspraken van Duitse rechters. Het rigide beleid is ook daar omstreden.
Uitspraken:
German Courts: more questioning of the legality of Coronavirus restrictions
NDR, Aanbestedingsnieuws vindt het opmerkelijk en vermoedelijk ook ongerecht, dat er geen vrijwillige transparantie is betracht bij de opdrachtverstrekking, zie ook onder meer Van Heeswijk advocaten, daar de transparantie ook zonder aanbesteding verplicht is. Dat geldt tot onze verbazing ook voor het bedrag waarvoor de opdracht in de markt is geplaatst, commerciëel vertrouwelijk wordt verklaard. Dat wekt nieuwe Sywert-zaken in de hand. Er zijn toch best mogelijkheden om transparantie ook discreet te maken. Denkbaar is, dat als de prijs om wat voor reden dan ook commerciiëel vertrouwelijk is, dat een bandbreedte wordt aangegeven.