Dijkversterking Marken in de aanbesteding tegelijk met planvorming – Aanbestedingsnieuws

Dijkversterking Marken in de aanbesteding tegelijk met planvorming

Laatst geupdate op mei 31, 2019 door redactie

Rijkswaterstaat werkt bij de dijkversterking Marken gelijktijdig aan de planuitwerking en aan de voorbereiding van de aanbesteding. Zo is er straks direct een aannemer die de dijkversterking kan gaan uitvoeren. “Op dit moment zijn we volop bezig met de contractvoorbereiding. Samenwerking staat daarbij voorop.” Verrassend aan deze aanbesteding is dat er rekening wordt gehouden met bewoners, volgens de filterbubbel van Rijkswaterstaat. Oh? Sa-men-wer-ken?

Bewonersprotest gemist? 

WE zijn bezig en alles is al af. Alle verzet is zinloos en bovendien is het er niet..Dat concludeert Rijkswaterstaat in een interview met zichzelf, te lezen op de website van Rijkswaterstaat. Om dat te onderstrepen heeft men een filmpje met één eilandbewoner. Dan ben je lang niet naar Marken gefietst. Als je dat gelooft.

Marken is een voormalig eiland in de voormalige Zuiderzee. Sinds 1957 is het met een lange dijk verbonden met Monnickendam. Marken ligt tegenwoordig in het Markermeer en valt onder de gemeente Waterland. Het land ligt er al een tijd en voorheen gebeurde er helemaal niks. Behalve dat er af en aan busladingen toeristen naartoe gaan om er een haring te eten en een geborduurd houten klaverblad te kopen voor in de vensterbank. Het is een eiland, nog steeds, en alleen omdat de Markermeer nooit meer is ingepolderd. Marken heeft ca 1800 inwoners. Voor de plaatsing van de Afsluitdijk is Marken overstroomd bij de ramp van 1916.  De dijk rond het voormalig eiland Marken is een primaire waterkering.Het maaiveld van het eiland ligt gemiddeld op 0,8 meter beneden NAP.  De dijk is in beheer van Rijkswaterstaat.

Alle acties van de Stichting Zuiderzeedijk  en de IJsselmeervereniging, voor het behoud van landschappelijke waarden bij de dijkversterking zijn blijkbaar allemaal aan Rijkswaterstaat voorbij gegaan bij het maken van het voorlichtingsfilmpje. Als je nu over het 33 kilometer lange dijkje van Amsterdam naar Marken gaat, moet je eerst door een krans van woedende bewoners waden. Cobouw gaf in 2017 nog een diepteoverzicht daarvan.

Bewoners hielden daarnaast handtekeningenacties en facebook-acties en zetten vast hun huizen te koop, en ze zijn allemaal kwaad. Filosoof Fons Elders over de dijkversterking, spreekt van een “Totaal gebrek aan respect voor het landschap“, maar ook wat filosofischer:  “Deze dijk is hoger en sterker dan de dijk van IJburg waar een hele stadswijk achter ligt en daar gebeurt niets. Dit is onzinnig.” Elders is ook de man achter de Stichting Zuiderzeedijk. 

Bewoners zijn dus zelf op zoek gegaan naar noodzaak en oplossingen. Zo kwam in Durgerdam door inbreng van bewoners aan het licht, dat een geconstateerd hoogtetekort niet te wijten was aan verzakking van de dijk maar aan een afgraving 80 jaar geleden, aldus de Stichting. De Stichting stelt dat het Hoogheemraadschap en Boskalis (Alliantie Markermeerdijken) grote delen van de Zuyderzeedijk compleet willen afgraven en vervangen door een nieuwe dijk die verderop in het water ligt. Dat is ook het plan dus, bij Marken, zo constateert Aanbestedingsnieuws aan de hand van het ontwerpplan, zie figuur 2.5 en 2.6 uit het ontwerp plan (update: dat ontwerp plan dat ook nu nog ter inzage ligt maar ineens is verdwenen van de website van de Provincie, we hebben de cache gedownload en op scribd geplaatst,) onder meer. “Met alle risico’s van het bouwen op een slappe maar waterdichte ondergrond.”, zo stelt de Stichting Zuyderzeedijk.

Zelfs de NOS berichtte erover dat de bewoners tegen het plan zijn. Die vermeldt interessant genoeg ook, dat er tussen de bouwers en het hoogheemraadschap een lucratieve regeling zou zijn afgesproken. “Een van de openstaande vragen voor de bewoners is hoe het zit

met de bonus-malusregeling die zou zijn afgesproken tussen hoogheemraadschap en bouwers. Deze regelt dat verliezen en besparingen binnen de bouw-alliantie wordt opgevangen. Dat zou een prikkel kunnen zijn om het taakstellende budget zo hoog mogelijk te maken..”

Fait accompli

We herhalen nog even het zinnetje wat RWS ook in het persbericht zelf zegt. “Rijkswaterstaat werkt bij de dijkversterking Marken gelijktijdig aan de planuitwerking en aan de voorbereiding van de aanbesteding.“. Dat betekent naar inzicht van de redactie van Aanbestedingsnieuws dat de democratische besluitvormingsproces tegelijk met de inkoop plaatsvindt. Eerst inkopen, dan stemmen wat we gaan inkopen. Zoals je kinderen ook wel doen als je ze met je portemonnee en een boodschappenlijstje stuurt.

In totaal is met de plannen rond de Markermeerdijken een bedrag van circa 500 miljoen euro gemoeid, dus dat zijn vaak hele lange boodschappenlijstjes. Een beproefd recept is het dan, om bewoners aan je kant te krijgen, namelijk door ze met een fait accompli te confronteren. Gedane zaken nemen geen keer. Dus moet je gauw zaken doen, bijvoorbeeld voordat er mensen zich hinderlijk tegenaan gaan bemoeien langs democratisch gekozen procedurele wegen, om het schip nog te keren.

Aanbestedingsnieuws zag het al eerder bij onder meer de verbreding A73 en knooppunt Zaarderheiken. En voor wat betreft de informatieplicht aan de Tweede Kamer voor wat betreft de Amber Alert. En dan het zwembad de Dorper Esch. En de in deze context eveneens van belang zijnde naastgelegen Reconstructie van de N247 die begeleid wordt door de Antea Group. De weg van Monnickendam naar Amsterdam is een belangrijke uitvalsweg voor Marken.

Dat fait accompli geldt niet alleen jegens bewoners.

Ook wat de Raad van State dan zoal oordeelt in de beroepsprocedure die 27 groepen hebben aangespannen tegen de planvorming van de provincie, doet er dan niet meer veel toe. Tegen de plannen zijn maar liefst 141 zienswijzen ingediend. Het goedkeuringsbesluit, het projectplan, de Nota van Beantwoording zienswijzen, het advies van de Commissie voor de milieueffectrapportage en alle uitvoeringsbesluiten lagen voor het eerst vanaf 14 november 2018 6 weken ter inzage voor beroep bij de Raad van State. Wij vonden nog geen uitspraak, ook niet op de zittingsagenda.

En nog zo’n fait accompli: Op de website van Markermeerdijken lezen we dat de Alliantie Markermeerdijken (Naast Boskalis ook het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Volker Wessels Ondernemingen) alvast met de voorbereidende werkzaamheden begonnen is. Namelijk de aanleg van loswallen en vaargeulen, voor het bouwverkeer dat nog moet komen. Bekend van als je kind die je er met je portemonnee vandoor hebt laten gaan, alvast in de super alle chocoladerepen opeet, nog voor hij bij de kassa is, zodat je het op het politiekantoor op moet komen halen.

In een document van juli 2018 lezen we waarvoor die loswallen worden aangelegd. Voor de dijkversterking zijn grote hoeveelheden klei, zand en waterbouwstenen nodig. Voor de overslag van het bulkmateriaal van schip naar het land worden gedurende de uitvoering van de Versterking tijdelijke loswallen aangelegd. Vanaf de loswal wordt het materiaal over bouwwegen of lokale wegen naar de uiteindelijke locatie getransporteerd

Innovatieve oplossingen waterbescherming

Rijkswaterstaat heeft nu het plan om de dijk te versterken aan de zuid en westkant van het driehoekige eiland. Aan de noordkant gebeurt niets. Door de dijk buitendijks aan te leggen, wordt het gebied een stuk verder ingepolderd. De dijken liggen 50 centimeter te laag, zo stelt het ontwerp-plan dat door Sweco is opgesteld. Voorheen lag die norm op een overstromingsrisico van 1 keer in de 1000 jaar, die grens is nadien opgetrokken naar 1x in de 4000 jaar.

Voor de werkzaamheden is het dus nodig volgens het ontwerpplan om grote hoeveelheden grond op te spuiten. En als je naar dat filmpje kijkt, blijkt ook dat Rijkswaterstaat het daarmee verkoopt. Marken wordt groter, hiep hiep. De meeste eilandbewoners willen echter vooral dat het eiland en het monumentale stadsgezicht intact blijft.

De kruin van de veendijk moet volgens dat ontwerp-plan van Sweco worden afgegraven en 15-25 meter verder worden opgebouwd. Ook de dijk naar het eiland toe wordt volgens plan verlegd en dat stuit op veel weerstand bij bewoners van Uitdam, zo signaleert H20water. Uitdammers hebben het voor elkaar gekregen dat hun dijk wordt versterkt met dijknagels, maar schijnbaar kan dat -tot grote onvrede van bewoners- weer niet in Durgerdam. Bijvoorbeeld met de innovatieve dijkankers waarmee JLD van Middelieër Jos Karsten dijken vernagelt en die recent is genomineerd voor een internationale prijs voor composietbouwers. We schreven al eerder over die dijkankers, die als eerste zijn uitgeprobeerd in de ringdijk van de Weespertrekvaart.  Dat verankeringsidee wordt ook ondersteund door Deltacommissaris Kuijken, zo stelt vakblad de Ingenieur.

Dat blad meldt ook een ander plan, van oud-Delta-ingenieurs Frank Spaargaren en Cees Vroege, verantwoordelijk voor onder meer de aanleg van de Oosterscheldekering in Zeeland. Die hadden het plan opgevat om in de Houtribdijk een gemaal te maken waarmee de waterstand in het Markermeer kan worden gecontroleerd. Voor dat plan hield de Tweede Kamer een motie en apart genoeg is dat plan door Minister Schultz sterk ontraden.Maar het waarom daarvan blijft helaas een beetje uit. Spaargaren en Vroege hebben  dat onderzoek van Rijkswaterstaat ter onderbouwing weer gepareerd. (lees: ‘Versterking Markermeerdijken blijft omstreden’) en vanuit de kant van Rijkswaterstaat horen we sindsdien niet veel meer dan wensdenkfilmpjes over gewillige bewoners, in elk geval niet waarom de alternatieven niet kunnen.

Er zijn dus andere oplossingen. En die zijn volgens het Ministerie vreselijk duur en kan dat daarom niet, al is dat maar de vraag aangezien het plaatsen van de ijzers en/of een gemaal, op het eerste gehoor echt aanzienlijk minder duur klinkt dan hele eilanden op en bij en volspuiten met zand, langs smalle toevoerweggetjes en via het Ijsselmeer. Vooral de planvorming die daarvoor benodigd is. En al die vergunningen die moeten worden aangevraagd. Echt ontzettend duur.

©RWS 2019

Dijkversterking sinds 2016 

Voormalig Minister Schulz kwam in 2016 voor het eerst met de plannen om de dijk te versterken. De Eilandraad pleit voor buitendijkse versterking, om onteigening van de huizen te voorkomen. Wanneer er buitendijks wordt versterkt, gaat het echter ten koste van Natura2000 gebied het IJsselmeer. Dan is er meer ruimte voor de uitvoering en kan er een stabiele ondergrond gemaakt worden voor de dijk, dus dat is nu het plan. De dijk wordt hoger en breder dan de huidige dijk, zodat hij ook in de toekomst de gewenste veiligheid biedt, zo meldt RWS in een factsheet

Mede op aandringen van de Eilandraad is RWS in 2014 een tegelijkertijd een aanvullend onderhoudsprogramma gestart. Vanuit dit programma wordt er bijvoorbeeld vaker gemaaid om de grasmat aan de binnenzijde van de dijk te versterken. Verder zijn er in 2015 aan de binnenzijde van de zuidkade extra beschoeiingen geplaatst en zijn slechte plekken in de steenbekleding aan de buitenzijde hersteld. In september 2017 is verder ook extra stortsteen aan de buitenzijde van de dijk aangebracht om golfoploop en daarmee wateroverslag tegen te gaan.

Het voorlopige ontwerp van Sweco ligt nu ter inzage voor bewoners, terwijl het contract  dus al wordt voorbereid. Sweco schreef al eerder iets over het project in het vakblad Land+Water van de BDU: https://www.sweco.nl/siteassets/nieuws/2017-10-06—landwater—duurzame-dijkversterking-marken-krijgt-vorm—alex-hekman-en-rj-jonker.pdf 

Via TenderNed vonden we vele gewijzigde versies van een niet-openbare aanbestedingsprocedure uit 2016 met nummer 31120987 terug van Rijkswaterstaat aan Sweco. Daaruit bleek dat die opdracht 19 december 2017 voor €712.000  gegund was na een aanbesteding tussen 4 ondernemers. De opdracht is voor het nader uitwerken van het Voorkeursalternatief (VKA), het opstellen van het Projectplan Waterwet en Project M.E.R. voor de bescherming van het eiland Marken tegen hoogwater in het kader van de Waterwet, inclusief werkzaamheden ten behoeve van vergunningen enz. Zo weten we ook weer, waar de prijs van de dijkverhoging precies in gaat zitten.

Bij de dijkversterking Marken houdt Rijkswaterstaat rekening met de wensen van bewoners, de gemeente, bedrijven en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, zo wensdenkt het persbericht verder. ‘Een belangrijk deel van de contractvoorbereiding bestaat dan ook uit het in kaart brengen van de belangen van alle betrokken partijen’, zo vertelt de ervaren contractmanager Silvo de Haas. ‘Al die belangen proberen we een plek te geven in het contract. Het beschermen van Marken tegen hoogwater staat daarbij onvoorwaardelijk voorop. Maar de nieuwe dijk moet niet alleen veilig zijn en aan de nieuwste normen voldoen, hij moet ook passen in het landschap en bij de historie van Marken.’ De Haas komt van aannemer de Vries & van de Wiel is werkzaam geweest bij Ruimte voor de Rivier, waar hij heeft gewerkt met Waterschap Vallei en Veluwe.

De Rozewerf

Volgens de projectpagina wordt op dit moment wordt door Rijkswaterstaat de laatste hand gelegd aan het ruimtelijk ontwerp bij Rozewerf en een concept aanvraag Wet Natuurbescherming. In de plannen uit 2018 was nog niets voorzien voor de historische Rozewerf, waar de huizen aan de dijk staan. Voor het idee-dijkverhoging is dat een lastig stukje, omdat de huizen ingeklemd worden door de dijk. De dijk is ook van veen, wat alle dijken op Marken kenmerkt. De dijken op laagveen zijn niet zomaar te verhogen, omdat nieuw opgeworpen materiaal continu de grond inzakt. Het dijkenstelsel vormt een soort terp, autenthiek voor Marken, dat dat een werf noemt. Daarvan waren er in de Middeleeuwen 27. Er zijn er 12 overgebleven.

Het ruimtelijk ontwerp van de gehele dijkversterking wordt binnenkort voorgelegd aan gemeente Waterland en het Ontwerpprojectplan met de aanvraag vergunning Wet Natuurbescherming aan provincie Noord-Holland.  Medio maart/april 2019 zouden bewoners moeten hebben kunnen inspreken. Tot en met 5 juni 2019 kunnen bewoners een zienswijze indienen, zo bericht Groot Waterland. Tegelijk speelt mee dat in de gemeente Waterland stemmen opgaan om te fuseren. De gemeenteraad van Waterland wil eind 2019 een besluit nemen over de bestuurlijke toekomst van Waterland. “Blijven we als gemeente zelfstandig of gaan we fuseren? Dat is de keus die gemaakt moet worden.”, zo bericht de Eilandraad.

De rare situatie doet zich nu voor dat aan de ene kant Rijkswaterstaat volhoudt dat de zorgvuldige besluitvorming al geweest is, alle bewoners al betrokken zijn en er tegelijkertijd wordt gecommuniceerd, dat het definitieve ontwerp nog helemaal niet bekend is. De voorbereidingswerkzaamheden, die ook een belangrijk deel beslaan van de uiteindelijke werkzaamheden, worden al uitgevoerd, maar er is over gestemd noch geprocedeerd. Hoe kunnen de bewoners dan al hun beroepsmogelijkheden hebben uitgeput? Als de zaak nu bij de Raad van State ligt? Rara.

Het is niet het enige raadsel. De Rozenwerf was eerder in 2017 ook nog in het nieuws, vanwege een mogelijke moord op Cora Troost. Voor tips is een beloning van €15.000 uitgeloofd. Het spookt ‘s nachts op Marken, concludeerde de Telegraaf. Hopelijk niet een aanbestedingsspook.

 

Zie ook:

Brief van Minister Schulz 2016

https://www.commissiemer.nl/projectdocumenten/00000856.pdf

https://www.h2owaternetwerk.nl/images/knw/20180605-dijken-par1-Marken.pdf

 

Ter inzagelegging via Noord-Holland

Bijlagen RWS

31119388: Geotechnisch Onderzoek Marken

Europese opdracht

Rijkswaterstaat Grote Projecten en Onderhoud

Noord-Holland publiceert Reconstructie N247 tender

2 thoughts on “Dijkversterking Marken in de aanbesteding tegelijk met planvorming

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *