Den Haag gaat jeugdzorg regionaal aanbesteden volgens Zeeuws model
Hoe gaat het in Den Haag. Dat is altijd de vraag, als er lastige wetten over de gemeenten worden uitgestort. Wat voor weer het is in Den haag, is eens te meer de vraag, nu met de aanbestedingen voor jeugdzorg. Wethouder Saskia Bruines (D66) berichtte hoe de vlag ervoor staat. Maatwerkdienstverlening en specialistische jeugdzorg gaat vanaf 2018 in Den Haag worden ingekocht volgens het “Zeeuws Model”, door een regionale inkoopsamenwerking.
Bruines: “Recent is duidelijk geworden dat de inkoop jeugdhulp 2018 anders dient te verlopen dan in de vorige jaren, vanwege de impact van nieuwe aanbestedingsregels die sinds 1 juli 2016 van kracht zijn. Een van de consequenties van de nieuwe Aanbestedingswet (red AN met name de 2b-diensten regeling) is dat de inkoop van de jeugdhulp niet meer op basis van het lokaal inkoopplan zal plaatsvinden, maar dat de jeugdhulp deels regionaal en deels lokaal aanbesteed zal worden.”
Zeeuws en met onderhandeling
Per 1 januari 2015 is het H10 inkoopbureau opgericht voor de inkoop en het contracteren van jeugdhulp voor de gemeentes Den Haag, Delft, Midden-Delfland, Leidschendam-Voorburg, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Voorschoten, Wassenaar, Westland en Zoetermeer. Dat inkoopbureau kocht eerder in via een inkoopplan, zo liet wethouder Bruines (D66) weten per brief aan de raad.
Vanwege de overschrijding van het drempelbedrag voor 2b-diensten (€750.000) heeft de inkoopsamenwerking besloten specialistische jeugdzorg (jeugdpsychiatrie e.d.) in te kopen op basis van het Zeeuwse model.
Daarbij wordt de markt verdeeld en is de concurrentie tussen aanbieders pas na gunning. Naast specialistische zorg kent Den Haag jeugdteams. De aanbesteding van de jeugdteams zal lokaal plaatsvinden en daarvoor wordt gebruik gemaakt van een mededelingsprocedure met onderhandeling. De jeugdteams bestaan uit gezinscoaches die opvoedingsondersteuning bieden door middel van het opstellen van een “gezinsplan”. Die jeugdteams zijn ontstaan als gevolg van een eerdere bezuinigingsoperatie uit 2015.
De Jonge, Rotterdamse wethouder van het CDA ziet zich eveneens genoodzaakt onder meer specialistische jeugdzorg aan te besteden en liet eerder in dit verband weten niet de toegevoegde waarde van aanbesteden te zien. Vrijwel iedere gemeente komt boven de drempelwaarden uit, aldus de wethouder. De Jonge pleitte dan ook voor afschaffen aanbesteden in de zorg.
Eisen aan subsidies: aanbesteden
Over de precies te voeren procedure heeft Bruines bij advocatenkantoor Pels Rijken advies ingewonnen. Dat advies is niet openbaar. Wel citeert Bruines delen van het advies in een openbare brief. In die passages concludeert Pels Rijcken dat bij het stellen van eisen aan de subsidieverlening, sprake is van een overheidsopdracht (red. AN en dus aanbestedingsplicht). Alleen als de subsidie vrijblijvend verleend wordt, hoeft niet te worden aanbesteed.
“In de memorie van toelichting wordt (enkel) kort het verschil tussen een subsidie en overheidsopdracht aangestipt. Daaruit volgt dat wanneer een gemeente ervoor kiest aan de subsidie een nakomingsplicht te verbinden, snel sprake zijn van een (aan te besteden) overheidsopdracht. Volgens de wetgever kan deze afdwingbaarheid van een prestatie bijvoorbeeld van belang zijn als de rechter de uitvoering heeft opgelegd, zoals bij jeugdbescherming of jeugdreclassering. In veel gevallen zal, volgens de wetgever, dan ook sprake zijn van een overheidsopdracht met een bijbehorende aanbestedingsplicht. Dat is op zich juist.”
Gemeenteraad niet betrokken
De Haagse VVD laat in een gisteren verschenen persbericht weten het er niet mee eens te zijn dat de gemeenteraad gepasseerd wordt ,via een inkoopsamenwerking. Nu besluit een inkoopbureau over aanbesteding en maakt zij het beleid, zonder dat de gemeenteraad betrokken is. “Dat is een kwalijke zaak”, aldus de Haagse VVD. In een brief aan de verantwoordelijke commissie van de gemeenteraad legt Wethouder Saskia Bruines (D66) van onder meer de portefeuile Jeugd uit: “Zoals ik in de commissievergadering echter ook heb uitgelegd, waren er niet voldoende mogelijkheden om een dergelijke procedure met tien gemeenteraden in te richten in de beperkte tijd die ons restte tussen het definitieve juridische advies dat aanbesteed moest worden (eind mei) en het moment waarop daarover een besluit genomen moest worden (voor de zomer). Verdere vertraging zou onverantwoorde risico’s met zich meebrengen voor de zorgcontinuïteit, omdat jeugdhulpaanbieders zich tijdig moeten kunnen voorbereiden op de verantwoordelijkheden die zij hebben na de aanbesteding.”
De VVD kan zich blijkens het persbericht wel vinden in de beslissing in te kopen via het Zeeuwse model: “Wij zijn hier voorstander van, om verschillende redenen. Meer aanbieders die voldoen, meer keuzevrijheid en meer maatwerk. Dat is per slot van rekening onze insteek geweest van de decentralisatie,” aldus woordvoerder Jeroen van Dijken. “Wel moeten de gestelde eisen aan de aanbieders voldoende hoog zijn, zonder dat ze te hoog worden. Ze moeten zoveel mogelijk aansluiten bij landelijke richtlijnen. Het is goed voor de kwaliteit van zorg, als nieuwe aanbieders kunnen deelnemen. […] De uitkomst is dus goed, maar het proces niet. Naast het niet betrokken zijn geweest als gemeenteraad, is een ander probleem namelijk een aanbesteding van één jaar. In 2018 wordt aanbesteed en in 2019 opnieuw.”
Critici van het Zeeuwse model vinden echter dat het een prikkel geeft aan marktpartijen om minimale zorg te blijven leveren, omdat niet op prestatie wordt beloond. Het biedt daarmee de gelegenheid aan malafide zorgaanbieders om slechte zorg te leveren.Wanneer er om dat tegen te gaan, strenge selectie-eisen worden gesteld, raakt men echter aan de grens wat het proportionaliteitsbeginsel toelaat. Zo is een aanbesteding volgens het Zeeuwse model in Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem door de rechter verworpen omdat de selectie-eisen disproportioneel waren. In Eindhoven zijn die eisen niet gesteld, en zijn de zorgkosten de pan uit gerezen. Aldaar heeft het aanbesteden in de jeugdzorg tot een hausse aan autisme-begeleidingscentra geleid.
Motie
De VVD diende vorige week een motie in waarin de wethouder wordt opgeroepen zo spoedig mogelijk een voorstel te doen voor de aanbesteding van jeugdhulp. Hierbij moet ook het regionaal inkoopbureau tegen het licht gehouden worden en ook een nieuwe “Verordening Jeugdhulp”. Deze verordening stamt uit 2015. “Dit hele pakket wil de VVD goed en zorgvuldig bespreken. Voor nu heeft de VVD en een meerderheid van de gemeenteraad ingestemd met de aanbesteding vanaf 2018. Dat niet doen, zou de zorg aan kinderen in gevaar kunnen brengen. ”
Zie ook:
https://denhaag.raadsinformatie.nl/document/5512318/2
VVD Den Haag: Aanbesteding van de jeugdhulp: flinke verandering vanaf 2018 dd. 10 juli 2017
Zie ook met betrekking tot aanbestedingen ten gevolge van de transitie Sociaal Domein
de “Tender Nieuwsbrief, zoals geupload door BVD-advocaten:
http://www.bvd-advocaten.nl/uploads/publications/Publicaties/Terugblik_op_de_Wmo-aanbestedingen.pdf
Zie: Over Aanbesteding jeugdzorg Alphen aan den Rijn / Kaag en Braassem
Aanbesteding Jeugdhulp Alphen en Kaag opnieuw op de markt
SP stelt vragen over aanbesteding jeugdhulp Alphen en Kaag
Hoger beroep jeugdzorg Alphen houdt stand: gemeenten doen inkoop opnieuw
Rechter: Risicoverdeling jeugdhulp Alphen aan de Rijn onvoldoende evenwichtig
Noord-Hollandse gemeenten houden aanbesteding voor crisiszorg jeugd
Zie: Over Aanbesteding jeugdzorg Eindhoven
Open house aanbesteden zorg Eindhoven: woekerwinsten nieuwe zorgbedrijven
http://www.ed.nl/eindhoven/eindhoven-komt-14-6-miljoen-tekort~acf95fe4/
http://www.ed.nl/eindhoven/woekerwinsten-van-30-tot-50-procent-op-zorg-in-eindhoven~ac979ba2/
http://www.ed.nl/eindhoven/woekerwinsten-in-zorg-eindhoven-zijn-tenenkrommend~adb4741f3/
Over Aanbesteden in het sociaal domein
EZ was al in 2013 op de hoogte van aanbestedingsspook sociaal domein
PIANOo in 2013: alternatief aanbesteden geen oplossing zorg aanbestedingen