Bij nabestelling opnieuw aanbesteden?
Europa Decentraal heeft een praktijkvraag gepost over de vraag of bij een nabestelling opnieuw moet worden aanbesteed. De vraag is gesteld naar aanleiding van een gemeente die meubelen heeft ingekocht, en na levering blijkt dat er toch meer personeel een stoel nodig heeft. Misschien ook weer een reminder om niet FTE te tellen maar mensen. Maar stiekem is de vraag ook weer heel aanbestedingsfilosofisch.
Spoiler alert: Het antwoord van Europa Decentraal komt er kort gezegd op neer dat er 4 cumulatieve wettelijke eisen zijn, maar, wat belangrijker, dat de inkopende gemeente zelf controleert of eraan voldaan is. Het hangt dus maar weer eens af van het ethische eerlijke en integere besef van de overheidsinkoper om het morele juiste te doen. Bij gebreke aan enige andere handhavingsautoriteit dan Aanbestedingsnieuws en -inmiddels- hier en daar incidentele andere aanbestedingsverslaggeving.
Lees voor de details van al die wettelijke eisen verder bij Europa Decentraal op:
Moet een nabestelling na een aanbesteding opnieuw worden aanbesteed? – Europa decentraal
Interessant genoeg ligt hier dus een filosofisch probleem aan ten grondslag dat veel ingewikkelder is dan je op het eerste oog zou vermoeden, te weten de Sorites-paradox. Die houdt in dat hopen zand niet bestaan. Want 1 korrel zand is geen hoop. En als ik er een korrel zand bij leg maakt dat geen verschil. En als ik er dan nog een korrel zand bij leg, maakt dat weer geen verschil. En als je dat zo verder invult (met de modus ponens) dan is er dus geen hoop zand.
Zo gaat dat dan ook met bureaustoelen. Bij 1 bureaustoel is geen aanbestedingsplicht. 1 bureaustoel maakt op zich geen verschil. Modus ponens, abacadabra de aanbestedingsplicht bestaat helemaal niet. Daar is dus weer een wettelijke norm van het splitsingsverbod die niet toestaat dat de onschuldige overheidskoper de opdracht opknipt in 230.000 bureaustoel-opdrachten. Het wordt pas interessant als er steeds in plukjes nieuwe stoelen van idealiter dezelfde soort bij moeten komen. 10 stoelen, nog eens een keer 100 stoelen, 3000 stoelen, weer 200 stoelen, ad inf. Wanneer gaat dan de heraanbestedingsplicht lopen?
De sorites-paradox kent logisch gezien eigenlijk maar 2 oplossingen. Je trekt een harde lijn of een zachte lijn. Als je een harde lijn trekt, heb je altijd discussie. En als je een zachte lijn trekt, ook. Toch is er wel verschil tussen de 2 en dat heeft dan niet zozeer een logische maar wel een ethische component. Het is te vergelijken met weglopen uit een gewelddadige relatie. Als je niet een duidelijke grens trekt bij de eerste klap, waar leg je dan de grens? Psychologen zijn dan misschien geneigd te stellen dat dat het battered housewife syndroom is maar je kan het ook zien als een syndroom van normale mensen als de maat vol is maar je de maat nog niet duidelijk genoeg hebt aan kunnen/willen geven. Als de grenstrekker de grens vagelijk trekt, komt er een sunk costs probleem op het moment dat die grens alsnog moet worden getrokken, dat er in de initiële situatie niet was geweest.
Als je niet een harde lijn trekt, loop je de kans dat het op zijn beloop gelaten wordt en er pas erg laat wordt aangenomen dat er hopen zand bestaan, als er al 10 ton zand voor je voordeur is gestort om je het punt duidelijk te maken dat er grenzen zijn. Er is nog de theorie van Dummet met supervaluaties, zie daarover onder meer FVeltman-la.pdf (uva.nl) op pagina 67 en verder, wat er in de ogen van ondergetekende uiteindelijk op neerkomt op de logische tegenhanger van wat je juridisch zou noemen: dat verjaring (superannuatie) bestaat. In mijn filosofiescriptie Discovering Entitlements (2006) had ik al eerder supervaluaties met verjaring vergeleken. Er valt echter nog wel een en ander aan toe te voegen.
Supervaluatie/verjaring is logisch misschien een oplossing en ook wel ethisch als het gaat om grenzen te trekken voor bijvoorbeeld studieschulden terug eisen, of excuses aanbieden voor meer dan een eeuw geleden rechtsfeiten; voor je huwelijk kun je het er beter niet laten afhangen dat je in elkaar geslagen wordt, dat de abusieve partner ooit zal “verjaren” waarna het probleem zichzelf vanzelf oplost. Ook voor het toepassen van de modus ponens op de flatten the curve dogmatiek vallen op zijn best logische maar geen ethische oplossingen te verwachten. Soms moet een knoop gewoon worden doorgehakt.
mr.drs. S.M. Ploeg
jurist/filosoof
géén rechtsfilosoof