Begrazing procesnatuur Rivierenland Staatsbosbeheer & Rijkswaterstaat

Staatsbosbeheer provincie Gelderland, is voornemens zeven overeenkomsten meerjarig af te sluiten met betrekking tot de invulling van natuurlijke begrazing in Gelderland. Deze zeven natuurterreinen , Munnikenland, Heesselt, Afferdense- en Deestse Waard en Beuningse- en Weurtse Waard, Oosterhoutse Waard en Veur Lent, Bemmelse-, Konijnen-, Gendtse en Klompenwaard, Pannerdens Kanaa. en als laatste perceel Stadswaard en Millingerwaard zijn grotendeels in eigendom van Staatsbosbeheer en deels in eigendom van Rijkswaterstaat. Mede namens Rijkswaterstaat besteedt Staatsbosbeheer de begrazingsopdrachten aan en voert Staatsbosbeheer naderhand de directie over de uitvoering van de opdrachten. Naast deze zeven overeenkomsten voor begrazingsbeheer worden ook drie overeenkomsten meerjarig afgesloten
voor het ‘mechanisch beheer’ met betrekking tot het maaien van vegetaties en afzetten van bomen en struiken in het stroombed van de rivier. Deze overeenkomsten voor het ‘mechanisch beheer’ worden separaat en Europees openbaar aanbesteed.

Staatsbosbeheer is voornemens om aan minimaal drie en maximaal zeven inschrijvers opdrachten te gunnen. De overeenkomsten gaan in op 1 januari 2022 en lopen af op 31 december 2025 met voor de opdrachtgever een optie tot verlenging van twee keer drie jaar. In de overeenkomsten zijn vastgelegd de voorwaarden voor alle door opdrachtgever gedurende die looptijd te verstrekken opdrachten tot het verrichten van diensten. Deze lange contractduur is gekozen met inachtneming van de implementatieduur en het op elkaar ingespeeld raken van
opdrachtnemer en Staatsbosbeheer. Ook vergt de opbouw van de gewenste kuddes met daarin dieren met de gewenste eigenschappen meerdere jaren. Aangezien dit een langere tijd kan duren, wenst Staatsbosbeheer de mogelijkheid te hebben voor een succesvolle samenwerking voor langere duur voordat wederom door Staatsbosbeheer moet worden geïnvesteerd in een nieuwe samenwerking. aanbestedende dienst behoudt zich het recht voor om bij essentiële wijzigingen in percelen en/of opdracht vanwege gebiedswijzigingen, gewijzigde nadere opdrachten van overheidswege, etc. etc. gedurende de looptijd in goed overleg met opdrachtnemers te komen tot een andere invulling van het begrazingsbeheer.

De opdracht wordt per perceel gegund aan de inschrijver met de Economisch Meest Voordelige Inschrijving, gebaseerd op de beste prijs-kwaliteitverhouding (BPKV). Dit wordt weergeven in het beschrijvend document inschrijvingsfase, dat na de selectiefase zal worden verspreid aan de geselecteerde gegadigden. Staatsbosbeheer heeft het doel maximaal vijftien partijen te selecteren die voor ontvangst van het beschrijvend document in aanmerking komen. Na het sluiten van de overeenkomst gaan deze ondernemers in samenspraak met Staatsbosbeheer de zeven  natuurterreinen (later: 7 percelen) begrazen met grote herbivoren en dieren in eigendom van de opdrachtnemer, met als doel het tot stand brengen van procesnatuur.

Dit betekent dat met de winnende inschrijver op een perceel na gunning verschillende overeenkomsten gesloten worden:

• – Op het eigendom van de Staat (I&W) een opdracht van Staatsbosbeheer namens Rijkswaterstaat tot het leveren van diensten zijnde het (laten) begrazen van alle hectares, alle gronden, binnen dat perceel,
  
• – Op het eigendom van Staatsbosbeheer een opdracht van Staatsbosbeheer tot het leveren van diensten, zijnde het (laten) begrazen van alle hectares, alle gronden, binnen dat perceel.
  
• – Op het eigendom van Staatsbosbeheer een geliberaliseerde pachtovereenkomst op basis van art. 7:397 lid 1 BW.
  

Afhankelijk van de bedrijfskundige hoofdactiviteit van de inschrijver (lees: inschrijving bij de Kamer van Koophandel met een primair agrarische bedrijfsvoering; of juist niet) wordt voor Staatsbosbeheer eigendommen een pachtcontract aangeboden “geliberaliseerde pacht” of “huur onbebouwd”.

De werkzaamheden zijn onderverdeeld in de volgende aspecten. De werkzaamheden omvatten al het werk dat te maken heeft met het beheer van de grote herbivoren. Deze percentages zijn een inschatting van de tijd en verschillen per perceel:
90 % Beheer kudde:
a) Dagelijkse verzorging beheerdieren;
b) Onderhoud rasters, landbouwhekken, klappoorten en veerroosters etc.;
c) Voorkomen van problemen, door bijvoorbeeld in geval van droogte of hoogwater, vroegtijdig maatregelen te nemen;
d) Handelend en doelgericht optreden bij calamiteiten;
e) Gericht fokken op gewenste eigenschappen en uiterlijk beheerdieren;
f) Veterinaire zorg;
g) Registratie en administratie landbouwhuisdieren inclusief oornummers runderen;
h) Bijstellen aantallen en/of verhoudingen dieren indien nodig;
i) Conditie van dieren aan de hand van conditiescore Staatsbosbeheer bijhouden;
j) Bijvoeren indien nodig. Kosten bijvoeren zijn voor de opdrachtnemer;
k) Surplus aan dieren verwijderen op een maatschappelijk verantwoorde manier.

10 % Voorlichting en communicatie:
a) Excursies in het terrein met uitleg over procesnatuur, natuurlijke begrazing, sociale kuddestructuur etc.;
b) Evaluatie-, voortgang-, contract- en ander overleg met opdrachtgever.

De dieren moeten in onder andere gedrag, functie, zelfredzaamheid zoveel mogelijk lijken op grote herbivoren die van nature in rivierenlandschappen geleefd hebben of nog leven. Met betrekking tot gedrag gaat het dan onder andere om natuurlijke schuwheid jegens mensen en honden. Met betrekking tot zelfredzaamheid gaat het dan onder andere om natuurlijke weerstand tegen parasieten en het in staat zijn om zelfstandig zonder veterinaire hulp af te kalven. Met betrekking tot functie gaat het onder andere om het begrazen van vegetatie en daarmee het creëren van gradiënten in vegetatiestructuur ter bevordering van de biodiversiteit.

Deze aanbesteding van begrazing in de uiterwaarden langs de Waal is gericht op het tot stand brengen van procesnatuur teneinde de biodiversiteit van het rivierengebied te verbeteren en in stand te houden. Hiervoor moet het begrazingsbeheer zoveel mogelijk aansluiten bij het natuurlijke proces van begrazing door grote herbivoren. Elders in Nederland, onder andere in de Duursche Waarden (Overijssel), nabij Ooijen-Wanssum (Noord-Limburg), en op gronden aan de rivier nabij Zwolle en Kampen, en in de Noordwaard (Biesbosch) worden op afzienbare termijn ook begrazingsprojecten aanbesteed gezamenlijk met Rijkswaterstaat.
In 2020 zijn er in bepaalde uiterwaarden verhoogde concentraties dioxine en PCB aangetroffen in het vlees van natuurvee dat meerjarig in deze uiterwaarden geleefd heeft. Dit zou gevolgen kunnen hebben voor de vermarktbaarheid van dit vlees. Op dit moment word er onderzoek gedaan naar dit probleem. De beschikbare informatie zal gedeeld worden met de inschrijvers voorafgaand aan de formele inschrijving. Het risico van de
eventuele onverkoopbaarheid van het vlees is voor opdrachtnemer.

Bron: Tenderned 16 november 2020 https://www.tenderned.nl/tenderned-tap/aankondigingen/211725