Arriva is dankbaar voor aanbesteden

De directeur van Arriva, Anne Hettinga, pleitte bij Oog TV  voor een aanbesteding van 4 regiolijnen, waaronder de lijn Zwolle-Kampen. Volgens de Arriva-directeur gaat het veel beter met de treinen dan voor het aanbesteden 20 jaar terug. Iedereen zou er dankbaar voor moeten zijn.

OOG TV maakte de reportage met kleine aanbieders die hun oog hebben laten vallen op de lijn Groningen-Zwolle, naar aanleiding van een quickscan die de Minister op 14 juni heeft toegezegd tijdens het VAO Spoor en die volgens haar verwacht wordt in november.

Dankbaar

Een beetje een vreemde aanleiding nu de quickscan er niet is en de toezegging van maanden geleden is, maar het is dan ook hoogzomer en er is echt geen nieuws.

Gelukkig zijn ook wij dankbaar, namelijk dat er nu toch nieuws is over aanbesteden, te weten dat er mensen dankbaar zijn voor aanbesteden. Maar aanbesteden kan toch helemaal niet? Hoe het kan… niet naar vragen. Dat zij dankbaar zijn, daar zijn we dankbaar voor. OOG TV was waarschijnlijk ook heel dankbaar.

Vandaar dat nu er deze zomer echt verder geen nieuws is, kleine belanghebbenden opduiken om te benadrukken dat die marktordening in elk geval een aanbesteding moet worden. Als de order voor de regiolijnen quasi inhouse aan de NS zou worden gegund maken, met het hoofdrailnet mee, maken de kleine concurrenten zeker geen gelijke kans. Dus is nu het moment daar om je liefde voor het aanbesteden te bekennen, ook als dat helemaal niet kan en je zo’n aanbesteding echt niet moet willen, al was het maar omdat je oma dan moet uitleggen dat ze van vervoerder wisselt en daarom opnieuw moet in en uitchecken bij een sterk gelijkende paal.

Decentralisatie / aanbesteden

Over de vraag of het spoor moet aanbesteed, sprak de Tweede Kamer al in maart 2018, tijdens het VAO Spoorordening en stuurde Stientje van Veldhoven een brief in mei over de stand van zaken.

Daarin concludeerde zij niets over het eventuele aanbesteden. Voor van Veldhoven is het de vraag of het spoor moet worden gedecentraliseerd, het vervoer moet worden geregeld door een lokale overheid. Evenals bij jeugdzorg en bij bijstand wordt het dan pas daarna de vraag hoe de lokale overheden dat gaan uitvoeren, via een aanbestedings- of een subsidietraject:

Om feitelijk te onderbouwen in welke mate decentralisatie van één of meer van deze spoorlijnen bijdraagt aan het regionaal geïntegreerde aanbod voer ik een quick scan uit. De quick scan moet inzicht geven in reizigersstromen,
inpasbaarheid en mogelijke effecten op intercityverbindingen. Daarnaast moet inzichtelijk worden wat een logisch moment zou zijn voor eventuele decentralisatie gezien de samenhang met regionale concessies en de lopende concessie op het hoofdrailnet. Er worden momenteel gesprekken gevoerd met betrokken partijen te beginnen met de provincies. Hieruit blijkt dat zij eerst goed willen verkennen wat decentralisatie van deze lijnen kan betekenen. Die gelegenheid wil ik ze geven. Een decentralisatieconvenant kan pas opgesteld worden als uit de quick scan blijkt dat decentralisatie leidt tot verbetering én als de regionale overheden de noodzaak zien om te decentraliseren en bereid zijn de concessie uit te voeren.

Hoe gaat dat dan nu, met die aanbestedingen op regionale lijnen. Dat blijkt nogal uiteen te lopen, tenminste volgens de ADB Topconsultants baantjescarrousel en hun rapport Kiezen voor een goed spoor. uit november 2017

“De ene regionale concessie wordt gekarakteriseerd door een passieve sturingsfilosofie waarin de afgesproken prestaties van de concessiehouder op afstand worden gemonitord. Andere regionale concessies kennen een meer participerende sturingsfilosofie, waarbij wordt gefocust op het in gezamenlijkheid met de concessiehouder en andere belanghebbenden beheren en sturen van de concessie.”

Volgens ADB zijn ook de aanbestedingen heel verschillend. Ze hebben verschillende gunningscriteria en kennen zij daaraan verschillende wegingsfactoren toe. Ze signaleren ook nefaste effecten van er meer geld tegenaan smijten in de aanbesteding, wat als onbedoeld effect kan hebben dat je aanbesteding neerkomt op een aanbesteding voor de laagste prijs. Iets om in je oren te knopen. Hoe groter de zak geld die je van tevoren meegeeft, hoe duurder het meerwerk.

Bij de aanbesteding van de huidige concessie voor de Noordelijke treindiensten was het Rijk bereid mee te betalen aan de verbinding Leeuwarden – Groningen, als bij de gunning de gevraagde exploitatiebijdrage voor 90% zou worden meegewogen. Gevolg was dat feitelijk op prijs werd gegund, waardoor de animo bij vervoerders om de provinciale wensen in te vullen beperkt was en de prijs voor meerwerk hoog uit viel.

Zolang een bepaald traject onderdeel blijft van het hoofdrailnet zit de aanbesteding er zeker niet in en wordt het onderhands gegund aan de NS (volgens de grote duim van Aanbestedingsnieuws, de Minister houdt nog een rechtsstatelijke slag om de arm en hypothetiseert dat de NS nog nader geëvalueerd gaat worden en dat daar dan uit blijkt of het hoofdnet opnieuw aan de NS gaat worden gegund op basis van de nog te verschijnen quickscan naar het aantal reizigers) Een onderzoek naar gevolgen van aanbesteden of onderhands gunnen van een hoofdrailnet wordt verwacht in het voorjaar van 2019, dan weten we meer.

 Gelijke kans

De partij van de Minister Stientje van Veldhoven (CDA) heeft evenals de PvdA al laten weten in algemene zin voor aanbestedingen te zijn, opdat alle aanbieders een gelijke kans maken. Zelfs GroenLinks was voor een gelijk speelveld. Wat betekent dat nu. Een gelijk speelveld.

Alle aanbieders een gelijke kans? Cocurrent Keolis (oud Syntus) vindt dat volgens OOG Tv niet verstandig. Dan wint de NS altijd. Daarom moet de NS eigenlijk niet meedoen om het level playing field te garanderen. Zo heeft iedereen weer een gelijke kans. Behalve de NS want die heeft dan helemaal geen kans maar die mag daarover blijkbaar niet jankieboeboe doen want die heeft al het hoofdnet.

Ons kwam het bekend voor van Triviant. De oudste mag niet meedoen, want die weet meer en de jongste wil een gelijke kans om te winnen. In hoeverre bevorder je nu die gelijkheid van partijen door de uitsluiting van deelnemers. Pas als je dat in je eentje speelt, blijk je echt een eerlijke kans te hebben om te winnen. In je eentje ben je pas echt gelijk aan alle deelnemers.

Zie verder bij OOG TV: