Algemene Rekenkamer: Inkoop kan en moet eenvoudiger

Inkoop kan en moet eenvoudiger. Dat is de kernachtige conclusie van de Algemene Rekenkamer in een deelonderzoek behorend bij Staat van de rijksverantwoording 2024 die 21 mei is verschenen.

Elk jaar rapporteert de Algemene Rekenkamer over het niet naleven van wet- en regelgeving bij aanbesteden en inkopen. Fouten zouden grotendeels kunnen worden voorkomen door het inkoopbeheer op orde te hebben. Toch ziet de Algemene Rekenkamer nog altijd te veel (vergelijkbare) tekortkomingen in het inkoopbeheer bij het Rijk.

Het deelrapport is te vinden via: https://www.rekenkamer.nl/publicaties/rapporten/2025/05/21/inkoop-eenvoudiger

Het deelrapport komt met spijkerharde conclusies over het inkoopbeleid.

Het aantal onvolkomenheden in het inkoopbeheer is hoog (11 in 2024). Ook dit jaar heeft ruim een kwart van het totaal aantal onvolkomenheden betrekking op inkoopbeheer. De omvang van fouten en onzekerheden in de rechtmatigheid van de aangegane verplichtingen is groot (tenminste € 1,6 miljard in 2024 en € 1,2 miljard in 2023). De rekenkamer komt dit ook tegen bij grote en ervaren aanbestedende diensten als Defensie en Rijkswaterstaat. Regelmatig is er kritiek bij zowel de aanbestedende diensten als de leveranciers te horen op de complexiteit en strikte eisen van de regelgeving.

Het is nodig de ingewikkelde en strikte eisen en vormgeving vanuit de regelgeving aan te pakken, het inkoopbeheer structureel te verbeteren en te voorkomen dat de uitvoering vastloopt of vertraagt. Daarom is het zaak dat lopende verbeteracties worden versneld en dat het stelsel wordt vereenvoudigd. Ook is uniformering nodig van de inrichting van het stelsel, de systemen en de procedures. De Algemene Rekenkamer zal in het najaar van 2025 een Ronde Tafel met alle stakeholders organiseren om kennis te delen en een bijdrage te leveren aan het oplossen van knelpunten in inkoop bij het Rijk.

Maar komt ook met oplossingen.

Organiseer inkoop als rijksoverheid met een meer bepalende rol voor de minister van BZK voor de verbetering van het rijksinkoopstelsel. Vereenvoudig en actualiseer als verantwoordelijke ministers voor wet- en regelgeving (EZK) en de coördinator inkoopstelsel (BZK) samen de wetgeving en/of inrichting van het inkoopstelsel. Laat de ministers van Financiën en BZK voor uniformiteit zorgen in de inkoopsystemen en financiële systemen.

In de Staat van Rijksverantwoording zelf heeft de Algemene Rekenkamer nog meer goede ideeën:

.Volg grote projecten en grote risico’s. (§ 4.1)
Volg grote projecten (zoals de renovatie Binnenhof, grote ICT- en defensieprojecten) en intensiveringen en bezuinigingen (zoals de 22% bezuiniging op rijksambtenaren) structureel. Plaats deze desgewenst onder de Regeling Grote Projecten. Kijk hierbij naar
fnanciële ramingen versus werkelijke uitgaven, prestaties en financiële onzekerheden (bandbreedtes) en neem deze mee bij
besluitvorming.

[…]

. Stap over naar accounting conform andere EU-landen (en provincies en gemeenten), met onderscheid tussen kosten en
investeringen en met een externe onafhankelijke audit. (§ 4.5) Maak een stap naar de actuele praktijk van andere EU-landen,
provincies en gemeenten. Zorg hierbij voor een onderscheid tussen kosten en investeringen, een overheidsbalans met bezittingen en schulden, een begroting en jaarverslag met fnanciële en nietfnanciële doelen en resultaten. Laat de jaarrekeningcontrole uitvoeren door de externe onafhankelijke auditor en niet door de interne auditor.. Stap over naar accounting conform andere EU-landen (en provincies en gemeenten), met onderscheid tussen kosten en
investeringen en met een externe onafhankelijke audit. (§ 4.5) Maak een stap naar de actuele praktijk van andere EU-landen,
provincies en gemeenten. Zorg hierbij voor een onderscheid tussen kosten en investeringen, een overheidsbalans met bezittingen en schulden, een begroting en jaarverslag met fnanciële en nietfnanciële doelen en resultaten. Laat de jaarrekeningcontrole uitvoeren door de externe onafhankelijke auditor en niet door de interne auditor.

NDR

Normaal heeft de redactie van Aanbestedingsnieuws een grote mond en scherpe aantekeningen bij van alles maar ja dit is uit het hart gegrepen 100% waarheid en iets waar Aanbestedingsnieuws vierkant achter kan staan. You rock, Algemene Rekenkamer,  go go go. Gelukkig toch nog ergens ambtenaren met gezond verstand, rekenkundig inzicht en zonder meel in de mond.

Ook opmerkelijk, de Algemene Rekenkamer kijkt naar Binnenlandse Zaken (Judith Uytermark NSC) voor de oplossing en niet naar de verantwoordelijke voor de implementatie van de Europese Aanbestedingsregels, het Ministerie van Economische Zaken. Dirk Beljaarts van de PVV. De catch22 is daar veroorzaakt maar de oplossing ligt voor wat betreft de Algemene Rekenkamer in  de door Rutte zo verfoeide “landelijke koppen”, beleid van de lidstaten in aanvulling op de Europese richtlijn.