Aanbestedeed worden en toch nog met pensioen
Minister Van Hijum (SZW) informeerde 10 maart jl. de Tweede Kamer in een zogenoemde ‘verzamelbrief’ over een aantal pensioenonderwerpen. Onder andere over een onderzoek over pensioencriteria in aanbestedingen en de stand van zaken van diversiteit in pensioenfondsbesturen. Eenzelfde brief is ook aan de Eerste Kamer gestuurd.
Daar zit ook een rapport bij over pensioenen bij aanbestedingen van Matanja Pinto van DVLP advocaten. PIANOo heeft daar ook over geschreven, zie hier: https://www.pianoo.nl/nl/actueel/nieuws/kamerbrief-over-onderzoek-pensioencriteria-aanbestedingen
Dit rapport beantwoordt de volgende vraag: in hoeverre is het mogelijk bij aanbestedingsprocedures het hebben van een pensioenregeling als voorwaarde te stellen?
Aanbestedingsnieuws heeft het rapport even doorgelezen. Het strategische probleem dat ontstaat bij een overgang van onderneming dat een nieuwe ondernemer alle oudjes kan laten staan, waardoor na 10 a 20 jaar aanbesteden niemand meer een pensioen heeft, wordt er niet in besproken.
Evenmin gaat het rapport in op het probleem dat steeds kortcyclisch aanbesteden ertoe leidt dat werknemers voor diezelfde korte cycli een baan hebben en het de facto voor de direct uitvoerenden van de opdracht niet mogelijk is om nog een vaste baan te hebben. Onderhandelde CAO-rechten worden zo een dode letter, die voor niemand te bereiken is. Net als een huis. Want als je elke drie jaar opnieuw moet onderhandelen over het voortbestaan van je 100 man schoonmaakpersoneel, kun je deze mensen geen vaste baan aanbieden.
Verder staat er wel in dat altijd moet worden bezien of het subgunningscriterium in strijd is met het unierecht, dat is wat ongenuanceerd, maar dat is deze Aanbestedingsnieuws elke dag ook dus nu ja wij ketels vinden de pot enorm zwart.
Het rapport gaat alleen in op bestaande mogelijkheden om wat dan ook te eisen in subgunningscriteria en erkent gelukkig wel de mogelijkheid dat hier met een handreiking en best practices nog wel iets aan te doen valt, zo staat er op pagina 6:
In algemene zin verdient het aanbeveling aanbestedende diensten te helpen bij het opstellen
en hanteren van uitvoeringsvoorwaarden en gunningscriteria die zien op pensioenopbouw,
bijvoorbeeld door een handreiking daarvoor op te (laten) stellen en best practices te
verzamelen. Verschillende aspecten van het toetsen of aan pensioenvoorwaarden is voldaan
kunnen lastig blijken, met name voor kleinere aanbestedende diensten. Bijvoorbeeld de toets
van vergelijkbaarheid van het opbouwen van pensioen in een andere lidstaat lijkt een
onderwerp dat zich leent voor een handreiking met daarin best practices.
Wat is daar nou zo ongenuanceerd aan? Nou, die conclusie gaat voorbij aan dat het met dat fatalistische aanbesteden nou net is dat wanneer eenmaal tot inkoop is besloten het unierecht over aanbesteden elke landelijke norm opzij schuift, eigenlijk alleen door Ruttes aanpalende beleid tegen landelijke koppen op europese regelgeving. Maar dat beleid is er nu dus niet meer. Als het belangrijk is mag je dus echt wel een besluit uitvaardigen dat bij aanbestedingen de landelijk verbindende CAO’s voor zover van toepassing, moeten worden nageleefd. Aanbestedingsrecht is niet de hoogste norm hoger dan alle mensenrechten bij elkaar. Aanbestedingsrecht is alleen het laatste dat aan de uitvoering van beleid te pas komt.
Dat is dus wat Aanbestedingsnieuws al tig jaar zegt. Dat staat of valt met de onbekendheid van de toekomst en de reciprociteit, zie http://www.aanbestedingsnieuws.nl/weekendspecial-reciprociteit-maakt-een-kristallen-bol-waardeloos/
Alles waar een overheid in een contract de markt om kan vragen, kan ook in een bestuurlijk beleid geëist worden. Dat is de Italiaanse methode. Die hebben geen lange contracten. Die hebben lange besluiten. Dat kan. Maar dat kan niet. Omdat je dat niet moet willen. Je moet dan namelijk alleen erg oppassen voor het probleem dat inkopers en overheden niet alles van tevoren weten en ook niet autarkisch zonder ondernemers te kennen, beslissen. Maar dat is dus altijd.
Het inkooptraject wordt juist opgezocht omdat de markt daar béter in is. Theoretisch kan het best. Een beleid voeren dat inkopende overheden zich aan de sectoraal geldende algemeen verbindende CAO moeten houden. Precies voor de ondernemer uitdenken wat hij hoe moet leveren. En extra uitschrijven dat ze zich aan algemeen verbindende cao’s moeten houden. Maar dat moeten ze al. Waarom gebeurt dat dan niet? Nou daar hadden we in het rapport een duidelijk antwoord op gehoopt. Maar kennelijk moet dat van de vakbonden komen.
Dus… dat rapport komt met de enorme dooddoener dat het al kan, in een subgunningscriterium eisen dat werknemers een pensioen opbouwen. Maar dat wisten we al, maar dat gebeurt niet, en dat is op zichzelf ook logisch, een dergelijke eis ziet ook op zich niet toe op het voorwerp van de opdracht. Maar het gevolg is ernstig en door hoe het aanbestedingsrecht is vormgegeven is die ernst niet eenvoudig weg te nemen. Misschien wel iets makkelijker, nu Ruttes landelijke koppen mantra het Haagse heeft verlaten.