1vandaag: kennis over aanbestedingen probleem van NS sprinters
Waarom kampen de Nieuwe Generatie NS sprinters met kinderziektes? Vanaf 2018 rollen de 118 nieuwe Sprinters bij het Spaanse CAF van de band. De nieuwe sprinters gingen afgelopen vrijdag acht keer kapot. Daardoor werden 130 treinen vertraagd en de punctualiteit zakte naar 82%. TV1 Vandaag journalist Verlaan vindt dat het komt door een gebrek aan kennis over aanbestedingen. Daarbij baseert hij zich op een analyse van eerdere aanbestedingen.
Volgens Verlaan werken overheden niet met elkaar samen bij de inkoop, zijn de schotten daarvoor te hoog en zouden leveranciers er alleszins bij gebaat zijn als overheden meer met elkaar samenwerken. Dat is misschien een aardige verkoopstrategie voor het beleid van de NS: “Jij had meer met mij moeten samenwerken, GVB, dan had ik nu niet zo veel rommel gekocht”.
Beluister hier de analyse van Verlaan:
Nou is er alles aan gedaan om inkopers maar te voorzien van meer kennis over aanbestedingen. Er is een heel kenniscentrum en een aanbestedingsinstituut voor de bouw. Er zijn allerlei dure opleidingen voor inkopers. Die zitten allemaal helemaal volgeboekt. De meeste inkopers weten al meer van aanbestedingsrecht dan de meeste juristen zonder aanbestedingsspecialisatie. “Ja dat is het Manova arrest… Nee dat kan dan weer niet vanwege Teckal.” Weten die inkopers dan nooit genoeg over aanbestedingen om hun werk goed te doen?
3a3 directeur Ploeg zei dit nog maar tig keer eerder, onder meer in dit artikel over speltheorie en inkoop. Aanbesteden werkt niet vanwege de strategisch interdepente belangen van de contractpartijen, gegeven de onbekende toekomst. Als meer kennis over aanbesteden zou helpen, zou een kristallen bol ook helpen. De veronderstelde waarde van kennis zit hem er in, dat het zou helpen als je wist wat er mis zou gaan, zodat je dat van tevoren kon voorkomen. Dat zou kunnen bij situaties waar geen onderhandeling aan te pas komt, dan valt er een maximale kennis te putten en een beslissing te maken op basis van die maximale kennis.
Dat is alleen niet zo bij aanbestedingen. Daarbij zijn een inkopende partij en een verkopende partij, partijen met aan elkaar tegengestelde belangen. De situatie met een kopende en een verkopende partij is dynamisch en daarin is er geen maximum kennis. Daardoor is elk uitgangspunt een punt waarop de tegenpartij een keuze maakt over zijn eigen strategie. Een verkoper gaat niet uit zichzelf voor de duurdere moertjes en boutjes kiezen als jij niet zegt, dat je per se die duurdere wil hebben omdat het anders …. verroest bij regen bijvoorbeeld. Weet die verkoper veel. Dat regen zo’n probleem is voor jou. Dus baseert hij zich net als alle andere verkopers op de goedkope moertjes en boutjes. En bij welke leverancier je ook koopt, je hebt iedere keer die goedkope moertjes en boutjes. Zolang jouw verwachtingen over moertjes en boutjes onuitgesproken blijven, omdat je niet weet dat dat voor de leverancier relevant is, omdat je niet met hem praat, moet je niet gek opkijken dat er niet aan wordt voldaan.
Zijn ze dan allemaal niet goed genoeg? Allemaal bedorven leveranciers? Als je al je uitgangspunten open had gelaten, dan had de tegenpartij de keuze uit kunnen stellen tot er gezamenlijk naar een optimaal punt kon worden gezocht. Dan was hij zelf wel gekomen met wat voor hem belangrijk is. Al is het maar de plafondprijs. Als jij zegt ja maar de plafondprijs is x. Dan zegt de leverancier, ja maar voor x + 1 doe ik er een verfje op in je huiskleur. Maar dat zegt ie niet, want jij vraagt daar niet naar. Want dat mag niet met aanbesteden. Dus krijg je er een met de door de leverancier bedachte verf die jij er dan af kan gaan zitten krabben en opnieuw verven.
Suboptimaal, zoals steeds met aanbestedingen. Omdat met een aanbesteding de inkoper gedwongen wordt van dynamische kennis een statische wetmatigheid te maken. Omdat die inkoper, naast alles wat in het bestek is uitgesproken, altijd onuitgesproken verwachtingen heeft, zoals “als wij een zeesluis bij jou inkopen, verwachten wij dat hij ook van zeewerende kwaliteit is”.
Bij onderhandelingen heb je niet per se iets aan meer informatie. Die tegenpartij heeft zijn eigen belangen en doordat jij speculeert op je kristallen bol door op een gegeven moment maar uit te gaan van je eigen aankondiging/bestekseisen, leg jij jouw belangen die niet vast liggen, al vast en gaat de tegenpartij sturen op een oplossing die niet in jouw belang is en ook niet in zijn belang, maar op wat is vastgelegd. Hij moet wel omdat jij zo eigenwijs bent op je eigen informatie te koersen terwijl je niet weet wat de leverancier moet weten en alles vast te leggen, wat niet vast ligt.
Is dit nou zo ingewikkeld?
Weekendspecial: Een kristallen bol is geen oplossing voor aanbesteden
Terwijl het best zelfinzichtelijk kan zijn. Aanbestedingsnieuws snapt niet, dat er geen journalist op het idee komt dat als het mis gaat met aanbestedingen in de jeugdzorg en met de aanbestedingen van nieuwe trams en de aanbestedingen van wmo-taxi’s en met de aanbestedingen van regeringsvliegtuigen en de aanbestedingen van zwembaden en de aanbestedingen van legerkleding. Als dat allemaal mislukt, hoe kan het dat er dan blijkbaar geen journalist is bij de verzamelde nationale pers die op het idee komt dat het aan de aanbesteding zelf zou liggen.
Gelukkig maar. Dat aanbesteden niet werkt. Dan valt er nog wat te kiezen. Dat is beter dan afwachten tot het noodlot dat niet had gehoeven. Zolang je maar blijft geloven dat meer kennis over aanbesteden je gaat helpen een volgende mislukte aankoop te voorkomen; blijf je zoeken naar meer kennis over aanbesteden. Ja, Aanbestedingsnieuws blijft het niet uitleggen. Aanbesteden gaat echt niet beter werken, naarmate we beter hebben uitgelegd dat het niet kan werken.
We publiceren nu maar over gelukte aanbestedingen. Da’s namelijk pas echt een wonder.